Skip to content

常见排序算法

1. 冒泡排序

1.1 原理

重复遍历数组,比较相邻元素。如果前一个元素大于后一个元素,则交换它们。每轮遍历会将当前未排序部分的最大值"冒泡"到末尾。

1.2 特点

  • 稳定性:稳定(相同元素顺序不变)
  • 原地排序:仅需常量级额外空间
  • 实现简单,但效率低
  • 适用于小规模数据

1.3 复杂度

  • 时间复杂度
    • 最优:O(n)(已有序时)
    • 最差:O(n²)
    • 平均:O(n²)
  • 空间复杂度:O(1)

1.4 java代码

java
public void bubbleSort(int[] arr) {
    int n = arr.length;
    for (int i = 0; i < n - 1; i++) {
        boolean swapped = false;  // 优化:检查是否发生交换
        for (int j = 0; j < n - 1 - i; j++) {
            if (arr[j] > arr[j + 1]) {
                // 交换相邻元素
                int temp = arr[j];
                arr[j] = arr[j + 1];
                arr[j + 1] = temp;
                swapped = true;
            }
        }
        if (!swapped) break;  // 未交换说明已有序
    }
}

2. 选择排序

2.1 原理

将数组分为已排序和未排序两部分。每轮从未排序部分选出最小值,与未排序部分的第一个元素交换。

2.2 特点

  • 稳定性:不稳定(如 [5, 5, 2] 会破坏顺序)
  • 原地排序:仅需常量级空间
  • 交换次数少(O(n)次交换)

2.3 复杂度

  • 时间复杂度:始终 O(n²)(无最优/最差区分)
  • 空间复杂度:O(1)

2.4 java代码

java
public void selectionSort(int[] arr) {
    int n = arr.length;
    for (int i = 0; i < n - 1; i++) {
        int minIndex = i;
        // 寻找未排序部分的最小值索引
        for (int j = i + 1; j < n; j++) {
            if (arr[j] < arr[minIndex]) {
                minIndex = j;
            }
        }
        // 将最小值交换到已排序末尾
        int temp = arr[minIndex];
        arr[minIndex] = arr[i];
        arr[i] = temp;
    }
}

3. 插入排序

3.1 原理

将数组分为已排序和未排序两部分。每轮取未排序部分的第一个元素,在已排序部分中从后向前扫描,找到合适位置插入。

3.2 特点

  • 稳定性:稳定
  • 原地排序:仅需常量级空间
  • 对小规模或基本有序数据效率高

3.3 复杂度

  • 时间复杂度
    • 最优:O(n)(已有序时)
    • 最差:O(n²)
    • 平均:O(n²)
  • 空间复杂度:O(1)

3.4 java代码

java
public void insertionSort(int[] arr) {
    int n = arr.length;
    for (int i = 1; i < n; i++) {
        int key = arr[i];  // 待插入元素
        int j = i - 1;
        // 将比key大的元素后移
        while (j >= 0 && arr[j] > key) {
            arr[j + 1] = arr[j];
            j--;
        }
        arr[j + 1] = key;  // 插入到正确位置
    }
}

4. 希尔排序

4.1 原理

改进的插入排序。通过将数组按增量序列分组(如 n/2, n/4, ...),对每组进行插入排序,逐步缩小增量至1。

4.2 特点

  • 稳定性:不稳定(分组破坏顺序)
  • 原地排序:仅需常量级空间
  • 效率高于简单插入排序

4.3 复杂度

  • 时间复杂度
    • 取决于增量序列
    • 平均:O(n log² n) 或 O(n^(3/2))
  • 空间复杂度:O(1)

4.4 java代码

java
public void shellSort(int[] arr) {
    int n = arr.length;
    // 初始增量gap=n/2,逐步缩小
    for (int gap = n / 2; gap > 0; gap /= 2) {
        // 对每个分组进行插入排序
        for (int i = gap; i < n; i++) {
            int temp = arr[i];
            int j = i;
            // 组内插入排序
            while (j >= gap && arr[j - gap] > temp) {
                arr[j] = arr[j - gap];
                j -= gap;
            }
            arr[j] = temp;
        }
    }
}

5. 快速排序

5.1 原理

采用分治法:

  1. 选择基准元素(pivot)
  2. 分区:将小于pivot的元素移到左侧,大于的移到右侧
  3. 递归排序左右子数组

5.2 特点

  • 稳定性:不稳定
  • 原地排序:递归栈空间 O(log n)
  • 实际应用中最快的排序算法之一

5.3 复杂度

  • 时间复杂度
    • 最优:O(n log n)(每次分区平衡)
    • 最差:O(n²)(已有序时)
    • 平均:O(n log n)
  • 空间复杂度:O(log n)(递归栈)

5.4 java代码

java
public void quickSort(int[] arr, int low, int high) {
    if (low < high) {
        int pi = partition(arr, low, high);  // 获取分区点
        quickSort(arr, low, pi - 1);         // 递归左子数组
        quickSort(arr, pi + 1, high);         // 递归右子数组
    }
}

private int partition(int[] arr, int low, int high) {
    int pivot = arr[high];  // 选择末尾元素为基准
    int i = low - 1;         // 小于pivot的边界指针
    
    for (int j = low; j < high; j++) {
        if (arr[j] < pivot) {
            i++;
            // 交换元素
            int temp = arr[i];
            arr[i] = arr[j];
            arr[j] = temp;
        }
    }
    // 将pivot放到正确位置
    int temp = arr[i + 1];
    arr[i + 1] = arr[high];
    arr[high] = temp;
    return i + 1;
}

6. 归并排序

6.1 原理

采用 分治法(Divide and Conquer)

  1. :将数组递归拆分成两半,直到子数组长度为1(天然有序)。
  2. :合并两个有序子数组。比较两个子数组的元素,按顺序放入临时数组,最后拷贝回原数组。

6.2 特点

  • 稳定性:稳定(相同元素顺序不变)
  • 空间占用:需要额外O(n)空间
  • 适用场景:链表排序、外部排序(大数据量)

6.3 复杂度

  • 时间复杂度:O(n log n)
  • 空间复杂度:O(n)

6.4 java代码

java
public class MergeSort {
    public void sort(int[] arr) {
        if (arr == null || arr.length <= 1) return;
        mergeSort(arr, 0, arr.length - 1);
    }

    private void mergeSort(int[] arr, int left, int right) {
        if (left >= right) return;
        int mid = left + (right - left) / 2;
        mergeSort(arr, left, mid);      // 递归左半部分
        mergeSort(arr, mid + 1, right); // 递归右半部分
        merge(arr, left, mid, right);    // 合并有序数组
    }

    private void merge(int[] arr, int left, int mid, int right) {
        int[] temp = new int[right - left + 1];
        int i = left, j = mid + 1, k = 0;

        // 比较两个子数组元素
        while (i <= mid && j <= right) {
            if (arr[i] <= arr[j]) temp[k++] = arr[i++];
            else temp[k++] = arr[j++];
        }

        // 处理剩余元素
        while (i <= mid) temp[k++] = arr[i++];
        while (j <= right) temp[k++] = arr[j++];

        // 拷贝回原数组
        System.arraycopy(temp, 0, arr, left, temp.length);
    }
}

7. 堆排序

7.1 原理

基于 二叉堆(完全二叉树)

  1. 建堆:将数组视为完全二叉树,从最后一个非叶子节点开始调整成大顶堆(父节点 ≥ 子节点)。
  2. 排序:交换堆顶(最大值)与末尾元素,缩小堆范围,重新调整堆结构。重复直到堆为空。

7.2 特点

  • 稳定性:不稳定(交换可能破坏顺序)
  • 空间占用:原地排序(O(1)额外空间)
  • 适用场景:TopK问题、实时排序

7.3 复杂度

  • 时间复杂度:O(n log n)
  • 空间复杂度:O(1)

7.4 java代码

java
public class HeapSort {
    public void sort(int[] arr) {
        // 1. 构建大顶堆(从最后一个非叶子节点开始)
        for (int i = arr.length / 2 - 1; i >= 0; i--) {
            heapify(arr, arr.length, i);
        }

        // 2. 交换堆顶与末尾元素 + 调整堆
        for (int i = arr.length - 1; i > 0; i--) {
            swap(arr, 0, i);           // 交换堆顶和末尾
            heapify(arr, i, 0);        // 调整剩余堆
        }
    }

    private void heapify(int[] arr, int n, int i) {
        int largest = i;       // 假设当前节点最大
        int left = 2 * i + 1;  // 左子节点
        int right = 2 * i + 2; // 右子节点

        // 比较左子节点
        if (left < n && arr[left] > arr[largest]) largest = left;
        // 比较右子节点
        if (right < n && arr[right] > arr[largest]) largest = right;

        // 若最大值不是当前节点,则交换并递归调整
        if (largest != i) {
            swap(arr, i, largest);
            heapify(arr, n, largest);
        }
    }

    private void swap(int[] arr, int i, int j) {
        int temp = arr[i];
        arr[i] = arr[j];
        arr[j] = temp;
    }
}

8. 计数排序

8.1 原理

非比较排序,适用于整数:

  1. 统计频次:遍历数组,统计每个元素出现次数。
  2. 累加计数:计算每个元素在有序数组中的最后位置。
  3. 反向填充:从原数组末尾开始,根据计数数组确定元素位置。

8.2 特点

  • 稳定性:稳定(反向填充保证)
  • 限制:仅适用于整数且范围较小(k为最大值)
  • 优势:速度快于O(n log n)的排序

8.3 复杂度

  • 时间复杂度:O(n + k)(k为数据范围)
  • 空间复杂度:O(n + k)

8.4 java代码

java
public class CountingSort {
    public void sort(int[] arr) {
        if (arr.length == 0) return;

        // 1. 找到最大值
        int max = arr[0];
        for (int num : arr) if (num > max) max = num;

        // 2. 创建计数数组
        int[] count = new int[max + 1];
        for (int num : arr) count[num]++;

        // 3. 累加计数(确定元素最终位置)
        for (int i = 1; i <= max; i++) {
            count[i] += count[i - 1];
        }

        // 4. 反向填充结果数组
        int[] output = new int[arr.length];
        for (int i = arr.length - 1; i >= 0; i--) {
            int num = arr[i];
            output[count[num] - 1] = num; // 位置=计数-1
            count[num]--; // 更新计数
        }

        // 拷贝回原数组
        System.arraycopy(output, 0, arr, 0, arr.length);
    }
}

9. 桶排序

9.1 原理

分桶 + 子排序

  1. 分桶:根据范围将元素分配到多个桶中。
  2. 桶内排序:每个桶使用其他排序算法(如插入排序)。
  3. 合并结果:按桶顺序合并所有元素。

9.2 特点

  • 稳定性:取决于桶内排序算法
  • 性能关键:数据均匀分布时效率最高
  • 适用场景:均匀分布的浮点数排序

9.3 复杂度

  • 时间复杂度
    • 平均:O(n + k)(k为桶数)
    • 最坏:O(n²)(所有元素集中在一个桶)
  • 空间复杂度:O(n + k)

9.4 java代码

java
import java.util.*;

public class BucketSort {
    public void sort(double[] arr) {
        int n = arr.length;
        // 1. 初始化桶(链表实现)
        List<Double>[] buckets = new ArrayList[n];
        for (int i = 0; i < n; i++) {
            buckets[i] = new ArrayList<>();
        }

        // 2. 元素分桶(桶数=数组长度)
        for (double num : arr) {
            int bucketIdx = (int) (num * n); // 适用于[0,1)的浮点数
            buckets[bucketIdx].add(num);
        }

        // 3. 每个桶内排序(使用Collections.sort)
        for (List<Double> bucket : buckets) {
            Collections.sort(bucket);
        }

        // 4. 合并所有桶
        int idx = 0;
        for (List<Double> bucket : buckets) {
            for (double num : bucket) {
                arr[idx++] = num;
            }
        }
    }
}

10. 基数排序

10.1 原理

按位排序(从低位到高位):

  1. 准备:确定最大数字的位数(d)。
  2. 按位排序:从最低位(个位)到最高位,每次使用稳定排序(通常用计数排序)。
  3. 合并结果:每一轮排序后,数组按当前位有序。

10.2 特点

  • 稳定性:稳定(依赖底层排序)
  • 限制:仅适用于整数或定长字符串
  • 优势:比快速排序稳定,适合大范围整数

10.3 复杂度

  • 时间复杂度:O(d·(n + k))(d为位数,k为基数)
  • 空间复杂度:O(n + k)

10.4 java代码

java
public class RadixSort {
    public void sort(int[] arr) {
        if (arr.length == 0) return;

        // 1. 找到最大值(确定位数)
        int max = Arrays.stream(arr).max().getAsInt();

        // 2. 从个位开始,按每一位计数排序
        for (int exp = 1; max / exp > 0; exp *= 10) {
            countingSortByDigit(arr, exp);
        }
    }

    // 基于某一位的计数排序
    private void countingSortByDigit(int[] arr, int exp) {
        int n = arr.length;
        int[] output = new int[n];
        int[] count = new int[10]; // 0~9的计数器

        // 统计当前位的出现次数
        for (int num : arr) {
            int digit = (num / exp) % 10;
            count[digit]++;
        }

        // 累加计数(定位最终位置)
        for (int i = 1; i < 10; i++) {
            count[i] += count[i - 1];
        }

        // 反向填充(保证稳定性)
        for (int i = n - 1; i >= 0; i--) {
            int digit = (arr[i] / exp) % 10;
            output[count[digit] - 1] = arr[i];
            count[digit]--;
        }

        // 拷贝回原数组
        System.arraycopy(output, 0, arr, 0, n);
    }
}

11. 总结

以下是10种排序算法的比较表格,涵盖最佳场景、稳定性、时间复杂度(最佳/最坏/平均)和空间复杂度:

排序算法最佳场景稳定性时间复杂度(最佳)时间复杂度(最坏)时间复杂度(平均)空间复杂度
冒泡排序输入序列基本有序稳定O(n)O(n²)O(n²)O(1)
选择排序无特定最佳场景不稳定O(n²)O(n²)O(n²)O(1)
插入排序输入序列基本有序稳定O(n)O(n²)O(n²)O(1)
希尔排序中等规模数据不稳定O(n log n)O(n²)O(n log n) ~ O(n²)O(1)
快速排序每次划分后子数组均衡不稳定O(n log n)O(n²)O(n log n)O(log n)(递归栈)
归并排序无特定最佳场景稳定O(n log n)O(n log n)O(n log n)O(n)(辅助数组)
堆排序无特定最佳场景不稳定O(n log n)O(n log n)O(n log n)O(1)
计数排序数据范围小(如0~100)稳定O(n + k)O(n + k)O(n + k)O(n + k)(k为范围)
桶排序数据均匀分布稳定O(n + k)O(n²)O(n + k)O(n + m)(m为桶数)
基数排序数据为整数或字符串,位数少稳定O(d(n + k))O(d(n + k))O(d(n + k))O(n + k)(k为基数)